Sabaton, album „Coat of Arms” (2010)

„Powstanie” – Sabaton

Warszawa powstała!

 Czy pamiętasz czas, gdy Polska była okupowana
    przez Nazistów?
W roku 1939, gdy sojusznicy się odwrócili
W podziemiu narodził się szmer nadziei
    na wolność
Miasto w rozpaczy, które nigdy nie straciło wiary

Kobiety, mężczyźni i dzieci walczyli
Ginąc ramię w ramię
Ich krew przelewana na ulicach
Była dobrowolnie składaną ofiarą

Warszawa, miasto walczące
Głosy z podziemia, szepty wolności
W roku 1944 pomoc nigdy nie nadeszła
Zryw Warszawy, miasta walczącego
Wołanie z podziemia, szepty wolności
Powstań i usłysz wezwanie
Historia cię wzywa: „Warszawo, walcz!”

Natchniona dusza i serce
W zgodzie z dawnymi tradycjami
W roku 1944 sojusznicy znów się odwrócili
Walka o każdą ulicę
W czasach nadziei i rozpaczy
Dokonali tego sami, nigdy nie tracąc wiary

Kobiety, mężczyźni i dzieci walczyli
Ginąc ramię w ramię
Ich krew przelewana na ulicach
Była dobrowolnie składaną ofiarą

Warszawa, miasto walczące
Głosy z podziemia, szepty wolności
W roku 1944 pomoc nigdy nie nadeszła
Zryw Warszawy, miasta walczącego
Wołanie z podziemia, szepty wolności
Powstań i usłysz wezwanie
Historia cię wzywa: „Warszawo, walcz!”

Wszystkie latarnie w mieście
Zniszczono wiele lat temu
Złam godzinę policyjną, ukryj się w kanałach
Warszawo, czas powstać!

Warszawa, miasto walczące
Głosy z podziemia, szepty wolności
W roku 1944 pomoc nigdy nie nadeszła
Zryw Warszawy, miasta walczącego
Wołanie z podziemia, szepty wolności
Powstań i usłysz wezwanie
Historia cię wzywa: „Warszawo, walcz!”

Już na wstępie Szwedzi poruszają drażliwy temat samotnej walki Polskiej Armii z Niemcami w roku 1939, gdy sojusznicy się odwrócili. Jak słusznie zauważa komentator tekstu z serwisu genius.com, „ściśle mówiąc, alianci nigdy się [od Polski] nie odwrócili – Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę [Niemcom] 3 września 1939 r.” To oczywisty fakt historyczny. Faktem historycznym jednak jest również, że alianci nie podjęli żadnej większej akcji ofensywnej przeciwko Niemcom i to właśnie w tym sensie alianci się od Polski „odwrócili”. Krótko mówiąc, z powodu opieszałości aliantów, Niemcy nie musieli się obawiać wojny na dwa fronty i mogli bez przeszkód dokończyć podbój naszego kraju.

Wracając do wyjaśnienia, które przygotowali muzycy Sabatona na stronie zawierającej lirykę utworu (obecnie strona już nie jest dostępna) można było przeczytać m.in.: „wybuch powstania został zsynchronizowany z momentem, w którym Armia Czerwona zbliżała się do wschodnich przedmieść miasta w ślad za wycofującymi się oddziałami niemieckimi. Jednak postęp sowiecki wkrótce się zatrzymał, umożliwiając Niemcom przegrupowanie i pacyfikację miasta oraz zdławienie polskiego ruchu oporu, który kontynuował walkę przez 63 dni przy niewielkim wsparciu z zewnątrz. Powstanie Warszawskie było największym pojedynczym wysiłkiem militarnym podjętym przez jakikolwiek europejski ruch oporu podczas II wojny światowej.”

Celem dowództwa Armii Krajowej, która wydała rozkaz o rozpoczęciu Powstania w dniu 1 sierpnia 1944 roku, było oczywiście wyzwolenie miasta, tak by w chwili, gdy do Warszawy będą wkraczać oddziały radzieckie, Warszawa była już wolna od wojsk hitlerowskich i by była kontrolowana przez oddziały AK podlegające rządowi polskiemu na uchodźctwie w Londynie, czyli nie podporządkowanemu Moskwie. Tymczasem zbliżające się do Warszawy natarcie Armii Czerwonej straciło na przełomie lipca i sierpnia impet. Bezpośrednią przyczyną militarną było przeciwnatarcie niemieckich wojsk pancernych, które miało miejsce na przełomie lipca i sierpnia pod Warszawą. Bez wątpienia jednak bardziej istotną przyczyną była oczywista niechęć Stalina i władz sowieckich do rządu londyńskiego i podlegających mu oddziałów Armii Krajowej.

Jak jednak śpiewa Joakim Brodén, wokalista grupy Sabaton, Polacy nigdy nie stracili wiary. I gdy w podziemiu narodził się szmer nadziei na wolność, wszyscy mieszkańcy miasta natychmiast chwycili za broń: kobiety, mężczyźni i dzieci walczyli, ginąc ramię w ramię. Ich krew przelewana na ulicach była dobrowolnie składaną ofiarą – krzyczy pełen podziwu dla bohaterstwa Polaków Brodén. To szalenie ważny fragment tekstu, biorąc pod uwagę kwestię propagacji wiedzy o Powstaniu Warszawskim na świecie. Słuchacze dowiadują się przecież z niego, że w walkach uczestniczyli wszyscy – nie tylko mężczyźni, ale także kobiety i dzieci.

Już w chwilę potem wokalista obnaża inny kontrowersyjny fakt: w roku 1944 pomoc nigdy nie nadeszła i zaraz potem jeszcze raz podkreśla: w roku 1944 sojusznicy znów się odwrócili. Z jednej bowiem strony Rosjanie zatrzymali się w lecie na linii Wisły i nie próbowali nawet udawać, że chcą sforsować Wisłę, by pomóc Powstańcom, z drugiej z kolei alianci zachodni nie byli specjalnie chętni do udzielenia pomocy Polakom poprzez choćby organizowanie zrzutów zaopatrzenia. 

Faktem jest, że loty nad Polskę były wielce ryzykowne – samoloty zaopatrzeniowe z racji wielkiej odległości dzielącej Warszawę od najbliżej znajdujących się lotnisk alianckich zmuszone były latać bez osłony myśliwskiej. Nic dziwnego, że pragmatyczni dowódcy alianccy ostro sprzeciwiali się prowadzeniu takich działań.

Jeśli natomiast chodzi o wstrzymanie marszu zwycięskich wojsk radzieckich ze wschodu, mamy tutaj do czynienia z kolejną kontrowersją, różnie ocenianą zwłaszcza przez historyków polskich i rosyjskich. Nasi historycy podkreślają, że wojska rosyjskie zatrzymały się na prawym brzegu Warszawy i z premedytacją nie pomogły polskim powstańcom, bo taki rozkaz wydał im sam Stalin. Zgodnie z tą narracją Rosjanie celowo poczekali, aż Niemcy spacyfikują Powstanie, gdyż w ten sposób Sowietom łatwiej było w 1945 roku zaprowadzić na ziemiach polskich porządki spod znaku sierpa i młota. Armia Krajowa i warszawska inteligencja stanowiły istotną siłę, która mogła w tym przeszkodzić; biorąc więc pod uwagę, że w Powstaniu zginęło ok. 16 tys. żołnierzy AK oraz ok. 150-200 tysięcy cywilów, w większości zabitych przez hitlerowców w masowych mordach organizowanych w trakcie trwania walk, Rosjanie po wkroczeniu do miasta nie musieli się kłopotać, co zrobić z kilkunastoma tysiącami żołnierzy polskiego państwa podziemnego i niesprzyjającą im warszawską inteligencją.

Ciała cywilów zamordowanych przez Niemców w trakcie „rzezi Woli”. Szacuje się, że w tej rzezi zginęło ponad 65 tysięcy ludzi! (źródło: Wikipedia)

Co gorsza, „patriotyczne” postrzeganie Powstania Warszawskiego zazwyczaj pomija zupełnie stosunek ludności Warszawy do tej hekatomby. A był on – delikatnie mówiąc – wraz z zatrważającą liczbą ponoszonych ofiar – coraz bardziej negatywny! Do tego stopnia, że w pewnym momencie dowódca powstania, gen. Tadeusz Bór-Komorowski, raportował do Londynu: „Ludność cywilna przeżywa kryzys, który może mieć zasadniczy wpływ na oddziały walczące. Przyczyny kryzysu: coraz silniejsze i zupełnie bezkarne ostrzeliwanie całego obszaru na wzór Starówki, bezterminowe przedłużanie się walki, coraz mniejsze porcje głodowe dla pogorzelców i szybkie wyczerpywanie się żywności dla pozostałych, wielka śmiertelność wśród niemowląt, agitacja czynników wrogich, brak wody i elektryczności we wszystkich dzielnicach.” Ofiara ponoszona przez miasto okazała się po prostu zbyt wysoka, ale czy była to tylko i wyłącznie wina Powstańców? Gdyby Rosjanie pomogli… gdyby nie masakry ludności cywilnej urządzane przez nazistowskich oprawców… Gdyby nie przedłużająca się gehenna… a przecież powstanie miało trwać tylko kilka dni.

Wracając do utworu, muzycy Sabatona zwracają uwagę na jeszcze jedną kwestię: wszystkie latarnie w mieście zniszczono wiele lat temu; złam godzinę policyjną, ukryj się w kanałach – śpiewa Brodén. No właśnie – w kanałach. W czasie całego Powstania, a szczególnie często w końcowej fazie walk, gdy poszczególne oddziały powstańcze były często odizolowane od siebie, Powstańcy byli zmuszani do korzystania z kanałów w charakterze ciągów komunikacyjnych, którymi dostarczano zaopatrzenie, dostarczano pocztę powstańczą, a także przeprowadzano ewakuacje z jednych miejsc w inne. Wiązało się to oczywiście z ogromnym ryzykiem – oddziały hitlerowskie po pewnym czasie zorientowały się, że Polacy w ten sposób przemieszczają się po mieście, zaczęli wiec np. instalować w kanałach mikrofony podsłuchowe. Gdy stwierdzili, że coś się w kanale dzieje, ostrzeliwali je z broni maszynowej z poziomu otworów studziennych, wrzucali wiązki granatów lub np. puszki z gazem łzawiącym. Brnący często po kolana a nawet po pas w wodzie z fekaliami Powstańcy decydowali się na te desperackie działania, by móc nadal kontynuować walkę.