W historii muzyki heavy metal złotymi zgłoskami, jeśli można tak powiedzieć, zapisał się nieżyjący już szwedzki multiinstrumentalista, Thomas „Quorthon” Börje Forsberg, twórca kultowego projektu Bathory. Często uważa się, że jego początkowy okres twórczości miał ogromny wpływ na powstanie norweskiego black metalu.
Po nagraniu kilku płyt Quorthon dokonał jednak zmiany, porzucając dotychczasowy styl w miejsce epickich kompozycji sławiących czasy przodków współczesnych Skandynawów (z tego powodu ta odmiana ciężkiej muzyki określana jest czasami przez niektórych jako Viking metal). W odróżnieniu od raczej oszczędnych w słowach muzyków z Satyricona czy Mayhem Thomas Forsberg pisze znacznie dłuższe liryki. Zobaczmy więc, jak podszedł on do w zasadzie pomijanego w publicznych dyskusjach tematu chrystianizacji Skandynawii w utworze „One Rode To Asa Bay”.
Bathory, album „Hammerheart” (1990)
„One Rode To Asa Bay” –
Bathory
One man rode the way through the woods
Down to Asa bay
Where dragon ships had sailed to sea
More times than one could say
To see with own eyes the wonder
People told of from man to man
The God of all almightiness
Had arrived from a foreign land
The rumors told of a man
Who had come from the other side the sea
Carrying gold cross around neck in chain
And spoke in strange tongue of peace
He had come with strange men in armor
Dressed in purple shirts and lace
Smelling not of beer but flowers
And with no hair in face
And the bold man carrying cross
Had told all one of Asa bay
The God of all man woman child had come
To them all save
And to thank Lord of Heaven
One should build to God a house
And to save one’s soul from Hell
One should be baptized and say vows
A man of pride with the Hammer told new God
To build his house on own
And spoke loud of the Gods of their fathers
Not too long time gone
The rumors said the man with a beard like fire
And the Hammer in chain
By men in armor silenced was and by
Their swords was slain
Those who did not pay the one coin
Of four to man of new God
Whipped was twenty and put
in chains then locked
By their neck to the log (To the log…)
And so all of Asa bay did build
A house of the cross
Every hour of daylight they did sweat
Limbs ached because faith does cost
And on the day two hundred
There it stood white to the sky
The house of the God of the cross
Big enough to take two dragon ships inside
And all of Asa bay did watch
The wonder raise to the sky
Now must the God of the cross be pleased
And satisfied
Just outside the circle of the crowd
One old man did stand
He looked across the waters
And blotted the sun out of his eyes with one hand
And his old eyes could almost see
The dragon ships set sail
And his old ears could almost hear
Men of great numbers call out Oden’s hail
And though he did know already
Though he turned face towards sky
And whispered silent words forgotten
Spoken only way up high
Now this house of a foreign God does stand
Now must they leave us alone
Still he heard from somewhere in the woods
Old crow of wisdom say
People of Asa land, it’s only just begun
„Ten, który przybył do zatoki Asa” –
Bathory
Pewien człowiek jechał drogą poprzez lasy
Ku Zatoce Asa
Skąd smocze statki wyruszały w morze
Niezliczoną liczbę razy
By na własne oczy ujrzeć ten cud
O którym ludzie snuli opowieści
Oto Bóg wszechmocny
Przybył z obcego kraju
Plotki mówiły o człowieku
Co przybył zza morza
Niosąc na szyi złoty krzyż na łańcuchu
I przemawiał dziwną mową pokoju
Wraz z nim przybyli dziwaczni zbrojni
Ubrani w purpurowe stroje i koronki
Pachnący nie piwem, lecz kwiatami
I o gładkich licach
Zuchwały człek niosący krzyż
Opowiedział wszystkim w zatoce Asa
Oto przybył Bóg wszystkich mężczyzn, kobiet i dzieci
By ich wszystkich zbawić
A w podzięce Panu z Niebios
Bogu trzeba dom zbudować
A żeby ocalić dusze przed Piekłem
Winni ochrzcić się i złożyć śluby
Dumny człek z Młotem powiedział nowemu Bogu
By zbudował swój dom sam
I głośno mówił o Bogach ojców
Nie tak dawno porzuconych
Plotki mówiły, że człowiek z płomienną brodą
I Młotem na łańcuchu
Przez zbrojnych uwięziony zrazu został, a
Ich miecze zgładziły go
Tym, którzy nie oddali każdej jednej monety
Z czterech człowiekowi nowego Boga
Wymierzano po dwadzieścia batów, zamykano
łańcuchem
Za szyję w dyby (w dyby…)
I tak wszyscy z zatoki Asa zbudowali
Dom krzyża
Całymi dniami wylewali poty
Na obolałe kończyny, bo wiara kosztuje
I tak dwusetnego dnia
Oto wznosi się cały w bieli aż do nieba
Dom Boga na krzyżu
Duży tak, by zmieścić dwa smocze statki
I wszyscy z zatoki Asa patrzyli
Na cud wznoszący się ku niebu
Teraz musi Bóg krzyża być zadowolony
I usatysfakcjonowany
Tuż za kręgiem ludzkiej ciżby
Stał pewien stary człowiek
Spojrzał na wody
Jedną ręką osłonił oczy przed słońcem
A jego stare oczy prawie ujrzały
Jak smocze statki wyruszały w morze
Jego stare uszy prawie usłyszały
Jak niezliczeni wojowie sławią imię Odyna
I choć wiedział już
Choć zwrócił twarz ku niebu
I wyszeptał cicho zapomniane słowa
Wypowiadane bardzo wzniośle
Teraz, gdy dom obcego Boga stanął
Muszą zostawić nas wreszcie w spokoju
Usłyszał jednak gdzieś z głębi lasu
Jak stary, mądry kruk powiedział:
Mieszkańcy ziemi Asa, to dopiero początek
Quorthon zadedykował ten utwór amerykańskiemu pisarzowi C. Dean Anderssonowi, który podobno podarował kilka swoich książek szwedzkiemu muzykowi. Na fakt, że piosenka zadedykowana jest właśnie jemu, wskazuje m.in. tytuł – pisarz część swoich książek wydał pod pseudonimem Asa Drake. Zatoka Asa w rzeczywistości nie istnieje, a wzięła swą nazwę właśnie od pseudonimu amerykańskiego autora (dla porządku należy dodać, że nazwa Zatoki czasem wiązana jest z Asami – bogami z Asgardu, nie ma jednak raczej z nimi nic wspólnego). W każdym razie, miejsce to opisywane jest jako to, z którego smocze statki wyruszały w morze niezliczoną liczbę razy ku europejskim brzegom (i nie tylko – istnieją dowody, że wikingowie dotarli nawet do wybrzeży Ameryki na długo przed Kolumbem).
Oczywiście opisywane w tekście „smocze statki” – to słynne drakkary, łodzie wikingów, mogące służyć zarówno do żeglugi rzecznej, jak i pełnomorskiej. Ich cechą charakterystyczną były rzeźby smoczych głów zdobiące dzioby tych okrętów i stąd właśnie wzięła się ich potoczna nazwa.
„Morong storm” – drakkar z Morąga – replika „smoczego statku” wikingów. Budowniczym i armatorem jest Marek „Jarmeryk” Szabliński. Łódź można obejrzeć w pensjonacie Wiking we wsi Stare Jabłonki pod Olsztynem (źródło: Wikipedia)
Quorthon, 1990 r. Szwedzki muzyk, twórca Bathory. Zmarł w 2004 r. (w wieku 39 lat) na zawał serca. (źródło: metalhammer.it)
Utwór opowiada o pojawieniu się w Zatoce Asa chrześcijańskiego misjonarza wraz z grupą rycerzy, którzy przybywają do Skandynawii, by krzewić wiarę w Jezusa. Z pozoru wszystko jest tak, jak na lekcjach religii – misjonarz głosił słowo Boże, używając dziwnej mowy pokoju, a przybyli wraz z nim dziwaczni zbrojni, ubrani w purpurowe stroje i koronki, pachnący nie piwem, lecz kwiatami. Co więcej, przybysze byli też o gładkich licach, czyli ogoleni, co natychmiast odróżniało przybyszów od długowłosych i brodatych tubylców. Quorthon określa go przenośnie w ten sposób: oto przybył Bóg wszystkich mężczyzn, kobiet i dzieci, by ich wszystkich zbawić. Już w chwilę później okazuje się, że w podzięce Panu z Niebios [chodzi o dostąpiony zaszczyt słuchania słowa Bożego – przyp. autora] Bogu trzeba dom zbudować, a żeby ocalić dusze przed Piekłem, winni ochrzcić się i złożyć śluby. I znowu z pozoru nic w tym złego – skoro Skandynawowie przyjęli nową religię, przecież muszą mieć się gdzie modlić i czcić nowego Boga.
Ekspansja chrześcijaństwa w Europie na przestrzeni wieków (źródło: techpedia.pl)
Jak można się spodziewać, nie wszystkim ten „nowy ład” się spodobał. Z tekstu dowiadujemy się, że jeden z mężczyzn powiedział nowemu Bogu, by zbudował swój dom sam. Ów dumny człek z Młotem następnie głośno mówił o Bogach ojców nie tak dawno porzuconych. Jak można się spodziewać, na tym dobrotliwość i tolerancja przybyszów zza morza się skończyła i dalej historia potoczyła się w sposób, o którym na lekcjach religii usłyszeć raczej nie można. Plotki mówiły, że człowiek z płomienną brodą i Młotem na łańcuchu przez zbrojnych uwięziony zrazu został, a ich miecze zgładziły go – mówi tekst.
Według historyków sytuacje, w których opornych więziono i nawet pozbawiano życia, rzeczywiście miały miejsce, choć nie zawsze w taki sposób, jak opisany został w tekście grupy Bathory. W przypadku Szwecji do najbardziej znanego incydentu doszło w latach 80-tych XI wieku, gdy król Inge I Starszy postanowił położyć kres tradycyjnemu zwyczajowi składania ofiar w pogańskiej świątyni w Uppsala.
Spotkało się to z mało przychylnym przyjęciem ze strony niechrześcijańskiej części żyjącej w tym miejscu społeczności, w efekcie czego szwagier króla i jednocześnie jego rywal do tronu, Swen Blot, wszczął bunt i doprowadził do wygnania Ingego ze Szwecji. Ten ostatni powrócił potajemnie do kraju w 1087 r., otoczył rezydencję Swena Blota i podpalił ją. Wybiegającego z płonącej sali „przywódcę pogańskiej rebelii” Inge bez skrupułów zabił, z jednej strony pozbywając się konkurenta, a z drugiej otworzył szeroko drzwi do dokończenia chrystianizacji Szwecji. Trzeba więc chyba uznać, że literacka fikcja opowiadana przez Quorthona nie jest pozbawiona podstaw – taka sytuacja rzeczywiście mogła mieć miejsce, choć prześladowana nie zawsze przychodziły z rąk misjonarzy, lecz samych nawróconych na nową wiarę Szwedów. Jedno jest pewne – wprowadzanie nowej wiary nie obyło się bez prześladowań tych, którzy nie chcieli jej przyjmować, a obiekty dotychczasowego kultu były systematycznie niszczone.
Kościół w Dalby (Dalby kyrka), znany również jako Kościół Świętego Krzyża, zbudowany w XI wieku. Jeden z najstarszych kościołów w Szwecji. (źródło: Wikipedia)
Wracając do tekstu, to jednak nie był koniec obowiązków, jakie spadły na mieszkańców Zatoki Asa. Nałożono na nich obowiązek płacenia podatków na nowych duchowych opiekunów pod groźbą chłosty: tym, którzy nie oddali każdej jednej monety z czterech człowiekowi nowego Boga wymierzano po dwadzieścia batów i zamykano łańcuchem za szyję w dyby – śpiewa Quorthon. Co więcej, świątynię nowego Boga mieszkańcy Zatoki Asa musieli zbudować własnymi rękoma, przez co całymi dniami wylewali poty na obolałe kończyny, bo wiara kosztuje i tak dwusetnego dnia oto wznosi się cały w bieli aż do nieba dom Boga na krzyżu. Autor tekstu dodaje, że kościół był tak duży, że w środku mógł zmieścić dwa smocze statki. Gdy więc budowa została ukończona, wszyscy odetchnęli z ulgą, mając nadzieję, że teraz misjonarze dadzą im po prostu normalnie żyć.
Kończące dwie zwrotki tekstu mówią o starszym człowieku, który w milczeniu z rozrzewnieniem wspomina dawne, pogańskie czasy. Jego stare oczy prawie ujrzały, jak smocze statki wyruszały w morze – opowiada Quorthon. Jego stare uszy prawie usłyszały, jak niezliczeni wojowie sławią imię Odyna – dodaje po chwili wokalista, a w utworze rozbrzmiewa wtedy chór męskich głosów. Mając nadzieję, podobnie jak inni mieszkańcy Zatoki Asa, że misjonarze zostawią ich wreszcie w spokoju, usłyszał jednak dobiegające z pobliskiego lasu wołanie starego, mądrego kruka, który powiedział: mieszkańcy ziemi Asa, to dopiero początek. I miał rację: chrystianizacja objęła wkrótce całą Skandynawię, a ze starej kultury i zwyczajów niewiele zostało.
Dlaczego głos z głębi lasu jest akurat kruka? Dlatego, że w mitologii nordyckiej ptak ten ma znaczenie szczególne: dwa kruki o imionach Hugin i Munin (Myśl i Pamięć) codziennie przynosiły Odynowi wiadomości o wydarzeniach na świecie. Krótko mówiąc, ptaki te w kulturze skandynawskiej mają miejsce szczególne i ich osadzenie w utworze jest czytelnym znakiem, że oto przemawia istota tradycyjnie przynosząca najnowsze wieści. I raczej nie są to wieści, które się nie sprawdzają, wprost przeciwnie.
Podsumowując, „One Rode To Asa Bay” nie jest pełnym goryczy wyrzutem w stosunku do chrześcijaństwa, lecz raczej dumnym, emocjonalnym lamentem nad niszczonymi tradycjami i kulturami chrystianizowanych ludów na przykładzie Skandynawii. Równie dobrze jednak ta historia mogłaby zostać opowiedziana przez przedstawiciela jednego z wielu innych narodów, które zatraciły wiedzę o swej przeszłości po przejściu misjonarskiego tajfunu, niszczącego każdy przejaw „pogańskiej” religii przodków.
Hugin i Munin na ramionach Odyna na manuskrypcie islandzkim (źródło: wikipedia.org)
Co ciekawe, „One Rode To Asa Bay” był jedynym kawałkiem Bathory, który doczekał się teledysku. Choć trudno w to uwierzyć, w trakcie jego kręcenia przygotowano aż 60 godzin materiału (sic!), z którego większość została prawdopodobnie zniszczona. Z otrzymanych od operatora 18 minut zmontowano wideo, które trafiło do MTV Headbangers Ball, nie oddaje jednak ponoć w ogóle intencji Quorthona. Prawdopodobnie z tego właśnie powodu muzyk nigdy więcej nie zdecydował się na realizację kolejnego teledysku.
Misjonarz krzewiący nową wiarę wśród ludu (kadr z teledysku do utworu)
I’m amazed, I have to admit. Rarely do I encounter a blog that’s both equally educative and interesting,
and without a doubt, you’ve hit the nail on the head.
The problem is something that tooo ffew folks are
speaking intelliigently about. Now i’m very happy I came across this during my hunt ffor something concerning this. https://Lvivforum.Pp.ua/
Thanks for the good writeup. It actually used to bbe a entertainment account it.
Glance advanced tto more added agreeable from you!
However, how could we communicate?
My site: https://spincasino.evenweb.com
Przecież słowa „tongue” można używać nie tylko w znaczeniu anatomicznym, śmiało można mówić np. „father tongue”, nie trzeba zawsze używać słowa language. IMHO nadinterpretujesz.
* https://onraisingbilingualchildren.com/2013/06/18/mother-tongue-father-tongue-whats-it-all-about/
Dzięki, tak, już ktoś mnie za to słusznie skrytykował. Poprawię.
Chrześcijaństwo do Szwecji i Norwegii przyszło z Danii. Siłą i cwaniactwem jak zwykle. Ale nie był to atak „Krzyżaków” czy angielskich chrześcijan – bardziej sprawa „wewnętrzna” Skandynawów, bo tak ich wszystkich nazywamy. Do dziś skandynawowie z półwyspu mają za to wonty właśnie do Duńczyków, którzy pierwsi oddali wiarę przodków na rzecz krzyża i Nieba, zamiast Valhalli.
Dzięki , zajebisty tekst
Jak zwykle profeska. 😎👌
Rewela artykuł 👍