Muzycznych korzeni „Child In Time” powinno się szukać w piosence „Bombay Calling” amerykańskiej grupy It’s A Beautiful Day. Jak twierdzą muzycy Deep Purple, to ten właśnie utwór zainspirował ich do skomponowania „Child In Time” w trakcie jamowania na jednej z prób zespołu.
Jak opowiedział o tym kiedyś Ian Gillan: „Jon Lord wygłupiał się (lub ‘improwizował na temat’, jak to się nazywa w branży) z melodią z nowego albumu grupy It’s a Beautiful Day; było to ‘Bombay Calling’. Zacząłem śpiewać i słowa przyszły [do mnie] łatwo, ponieważ wszyscy byliśmy świadomi zagrożenia nuklearnego unoszącego się nad nami w tamtym czasie, gdy zimna wojna była prawdopodobnie najgorętsza”.
Genezy powstania warstwy tekstowej należy więc upatrywać w epoce, w której piosenka powstawała. To był czas dzieci-kwiatów, okres kontestacji zastanego porządku przez młodzież, ale też czas stale odczuwalnego zagrożenia nuklearnego oraz „brudnej” wojny w Wietnamie, prowadzonej przez Stany Zjednoczone z „komunistyczną zarazą”.
Deep Purple, album „Deep Purple In Rock” (1970)
Koszty tej wojny ponoszone przez Amerykanów, w połączeniu z ciężkimi ofiarami ponoszonymi przez szeregowych żołnierzy, okazały się tak wielkie, że doprowadziły po pierwsze do głębokich podziałów nie tylko w USA, ale też we wszystkich społeczeństwach zachodnich, a po drugie do masowych protestów, w których pierwsze skrzypce grali właśnie hippies. Nie ma się co dziwić, że w takiej atmosferze muzycy postanowili napisać piosenkę zabierającą głos w kwestii prowadzonej na Dalekim Wschodzie wojny.
Dodam jeszcze tylko tytułem wstępu, że Deep Purple był wtedy jeszcze naprawdę mało znanym zespołem. „Child In Time” oraz płyta, na której utwór ten się znalazł, miały to wkrótce zmienić. Najistotniejsze chyba jest jednak to, że ten kawałek, choć ma już ponad 50 lat, niewiele się zestarzał i nadal może się podobać, i to chyba nie tylko starszym melomanom.
„Leż, niech cię policzą” – tyle nas już zginęło. Protest przeciwko wojnie w Wietnamie, Nowy Jork, 1969 r. (źródło: Wikipedia)
“Child In Time” – Deep Purple
Sweet child in time
You’ll see the line
The line that’s drawn between
Good and bad
See the blind man
Shooting at the world
Bullets flying
Oh, taking toll
If you’ve been bad
Oh, Lord, I bet you have
And you’ve not been hit
Oh, by flying lead
You’d better close your eyes
Oh, bow your head
Wait for the ricochet
„Dziecko w czasie” – Deep Purple
Słodka dziecino, z czasem
Dostrzeżesz linię
Linię nakreśloną
Pomiędzy dobrem i złem
Zobaczysz ślepca
Strzelającego do świata
Żniwo zbierane
Przez latające kule
Jeśli byłeś zły
A, na Boga, założę się, że tak
I nie zostałeś trafiony
Och, przez latający ołów
Lepiej zamknij oczy
Och, pochyl głowę
Zaczekaj na rykoszet
Wokalista grupy, Ian Gillan, twierdził, że zaśpiewanie „Child In Time” zawsze było dla niego bardzo wymagające. Eksperymenty wokalne wokalisty Deep Purple w tym utworze pokazują, jak wyjątkowym został on obdarzony głosem. Z czasem jednak jego głos zaczął tracić skalę, a następnie barwę. Ostatecznie w 2002 roku Gillan oznajmił, że nie jest już w stanie śpiewać tej piosenki i zespół nigdy więcej jej na koncertach nie wykonywał.
Trudno w to dziś uwierzyć, ale to właśnie ten ok. 10-minutowy, trudny w odbiorze utwór zbudował legendę zespołu, wykazując wirtuozerię muzyków i ich artystyczną dojrzałość. Mistrzostwo muzyczne potrafią z reguły docenić krytycy, w tym jednak przypadku docenili je również fani. Ten zbieg okoliczności każe podejrzewać, że kto wie, czy o sukcesie piosenki nie zadecydował właśnie tekst! Jak powiedział Gillan: „piosenka w zasadzie odzwierciedlała nastrój chwili i dlatego stała się tak popularna”.
Już przekaz płynący z pierwszych wersów liryki do „Child In Time”, choć niepozorny, jest w istocie bardzo znaczący: słodka dziecino, z czasem dostrzeżesz linię, linię nakreśloną pomiędzy dobrem i złem. Wokalista Deep Purple zwraca się tutaj ewidentnie do młodych ludzi, tłumacząc, że z czasem, to znaczy: po paru cięższych doświadczeniach życiowych, zrozumieją, czym jest prawdziwe zło i jak je oddzielić od tego, co dobre. Takie słowa niosą z sobą nadzieję, że jeśli będziemy wystarczająco cierpliwi, w końcu nauczymy się poruszać po tym świecie. Niektórzy sugerują ponadto, że ten fragment może nawiązywać do słów Aleksandra Sołżenicyna z „Archipelagu Gułag”: „linia oddzielająca dobro od zła przebiega nie między państwami, nie między klasami, nie między partiami – tylko przecina każde ludzkie serce, nie omijając żadnego”. Jest to jednak bardzo mało prawdopodobne, jako że piosenka napisana została kilka lat przed ukazaniem się pierwszego wydania dzieła Sołżenicyna na Zachodzie, co miało miejsce dopiero w 1973 roku.
Ian Gillan, wokalista Deep Purple, podczas koncertów na Cyprze w 2005 r. (żródło: Wikipedia)
W dalszej części tekstu opowieść zdaje się sugerować, że bohater odpowiedział na napotkane zło czyniąc kolejne zło (jeśli byłeś zły, a, na Boga, założę się, że tak). Autorzy tekstu (pod liryką podpisał się cały ówczesny skład zespołu) – jak już wspomniałem – nawiązują w tym utworze do toczącej się w owym czasie wojny w Wietnamie; można się więc domyślać, że tym złem było zabijanie wrogów. A ponieważ kto mieczem wojuje, od miecza ginie, dlatego bohater czuje, że skoro został uwikłany w tą bezlitosną wymianę ciosów, musi za to zapłacić, dlatego Ian Gillan śpiewa: lepiej pochyl głowę, zaczekaj na rykoszet. Tak to właśnie działa; ślepa nienawiść wywołuje analogiczną furię u wrogów i w ten sposób nakręca się spirala nienawiści.
Gillan zwraca się do młodego bohatera tej opowieści słowami: zobaczysz ślepca strzelającego do świata. Jak powiedział w jednym z wywiadów: „jest to utwór o zaślepieniu przywódców świata. Użyłem eufemizmu, mówiąc o ‘ślepcu’. Miałem na myśli tych, którzy z zamkniętymi oczami są gotowi rozstrzelać świat – dla nich jednostka zupełnie się nie liczy. A powołują się na ideologie, które są zupełnym szaleństwem”. Nic dziwnego, że kule trafiają często przypadkowo, a żniwo zbierane przez latające kule nie tylko jest przerażające, ale też w praktyce może dosięgnąć każdego.
By tę konsekwencję dogłębnie wyjaśnić, komentator z serwisu lyricsmode.com posługuje się tutaj pojęciem karmy. Zgodnie z nią wszelkie nasze czyny prędzej czy później przynoszą nieuchronnie skutki – pozytywne lub negatywne, w zależności od tego, czy były to czyny dobre, czy złe. Myślę, że do zrozumienia przesłania zaszytego w „Child In Time” pojęcie karmy nie jest niezbędne, tym niemniej z całą pewnością mamy tutaj w tle ukrytą sugestię, że trzeba naprawdę bardzo uważać, w jakie awantury się w życiu wikłamy, by nie zapłacić za to wysokiej ceny. Krótko mówiąc, cokolwiek w życiu robimy, musimy liczyć się z możliwymi do poniesienia konsekwencjami, a to rzeczywiście jest zgodne z mechanizmem działania karmy.
Eksplozja bomby Badger podczas prób atomowych w Nevadzie, USA, 18 kwietnia 1953 r. Takiego wojenno-atomowego scenariusza w czasach Zimnej Wojny bali się chyba wszyscy, nie wykluczając muzyków Deep Purple (źródło: Wikipedia)
Nie to jest jednak chyba w „Child In Time” najważniejsze. Liryka podkreśla znaczenie rozwoju osobistego, co niesie z sobą nadzieję na lepsze zrozumienie tego świata. Ponadto tekst „Child In Time” uwypukla konieczność ponoszenia moralnej odpowiedzialności za własne czyny. Serwis songtell.com sugeruje wręcz, że to piosenka o analizowaniu wyborów, których dokonujemy i ich wpływu na nasze życie. Zgodnie z tą interpretacją dokonywanie właściwych wyborów może uchronić nas przed konsekwencjami wyborów złych, reprezentowanych w liryce przez „latające kule” i „rykoszety”.
Przez moment nie mogłem się oprzeć się wrażeniu, że trafienie rykoszetem w piosence można też interpretować nieco inaczej. Skoro Gillan podkreślał w jednym z wywiadów, że „Child In Time” jest o „zaślepieniu przywódców świata”, którzy są niczym ślepiec strzelający do świata, to może jest to przestroga, że możemy zostać trafieni rykoszetem zupełnie przypadkowo (tzn. niekoniecznie z powodu naszych czynów), skoro jacyś idioci nad naszymi głowami organizują sobie strzelaniny?
Serwis genius.com zwraca też uwagę na to, że w tekście mowa jest o patrzeniu i przez to coraz lepszym rozumieniu świata przez młodego człowieka, który rodzi się ślepy i stopniowo widzi oraz rozumie coraz więcej, natomiast paradoksalnie dojrzali przywódcy świata, mimo że wiedzą i rozumieją znacznie więcej, są określani w tekście jako ślepcy, a może raczej zaślepieni głupcy.
Uważny czytelnik dostrzeże, że tytuł utworu – „Child In Time” – to w dosłownym tłumaczeniu „Dziecko w czasie”, natomiast w tekście frazę „Sweet child in time” przetłumaczyłem trochę inaczej. Ponoć Ian Gillan nie pamiętał dokładnie, skąd się wziął ten intrygujący tytuł, tłumacząc, że miał w głowie słowa „drogie dziecko” („sweet child”), a przed „in time” zgubiony został przecinek. A wiedząc, że przed „in time” przecinek powinien być, słowa piosenki w wersji polskiej trzeba było przetłumaczyć inaczej, niż tytuł.
Tekst do „Child In Time” to tylko kilka linijek, ale warto zwrócić uwagę, jak potężny ładunek znaczeniowy niesie z sobą (chyba udało mi się to wykazać powyżej). Krótko mówiąc, liryka wcale nie musi być długa, by niosła z sobą naprawdę wiele istotnych treści. W przypadku Deep Purple jej połączenie z niesamowitą muzyką, operującą zróżnicowanym tempem i natężeniem dźwięków, dała efekt w postaci ponadczasowego hitu, opierającego się zmieniającym się modom.
Po latach Gillan zdradził, że zespół cieszył się z tego, że „Child In Time” wraz z innymi piosenkami docierał w latach 70-tych za pośrednictwem Radia Wolna Europa także do uszu odbiorców za Żelazną Kurtyną. Dzięki temu mieszkańcy słuchacze tej stacji mogli się przekonać, że ludzie z Europy Zachodniej również miłują pokój, co nie było wtedy wcale takie oczywiste dla mieszkańców bloku sowieckiego, gdzie w oficjalnych mediach dominował zupełnie inny przekaz.
Żelazna Kurtyna – polityczna metafora określająca granicę pomiędzy krajami Europy Zachodniej a krajami komunistycznymi w latach 1945 – 1991. Niebieski: kraje NATO, różowy: kraje Układu Warszawskiego, szary: kraje militarnie neutralne (Irlandia, Austria, Szwajcaria, Szwecja i Finlandia), zielony: Jugosławia (Ruch Państw Niezaangażowanych); czarna kropka – Berlin Zachodni.
0 komentarzy