Vader, album „Impressions In Blood” (2006)

„Helleluyah (Bóg nie żyje)” – Vader

Przemierzając puste wnętrza
Widzę to coś na ścianie
Skrzyżowane ze sobą drewniane patyki
I klęczącego faceta gadającego do stalowej kukły
Bóg nie żyje!!! Nie żyje!!! Helleluyah!!!

Odór spalonych ciał
Zmasakrowane ciało dziewicy bez twarzy
Faceci gapiący się w niebo
Śpiewający wersety i żrący piach pustyni
Bóg nie żyje!!! Nie żyje!!! Helleluyah!!!

Wędrując po całym globie
Nie widziałem żadnych cudów
Tylko ludzkość tak ogłupioną tymi mitami
Czemu nikt nie widzi moich skrzydeł?!
Bóg nie żyje!!! Nie żyje!!! Helleluyah!!!

Liryka rozpoczyna się od opisu sceny dostrzeżonej przez autora przechodzącego przez opustoszałe wnętrze jakiegoś budynku. Co ciekawe, okazuje się, że we wszystkich miejscach, w których znalazłem w Internecie tekst tego utworu, w pierwszej linii znajduje się słowo „house” zamiast „halls”. Na szczęście Peter zwrócił mi na to uwagę, dzięki czemu mogę zaprezentować na pewno poprawną wersję.

Wracając do tekstu, jego autor napotyka w tym pustym wnętrzu (w domyśle: w jednej ze świątyń, które w naszych czasach stają się coraz bardziej opustoszałe) krzyż oraz na pierwszy rzut oka modlącego się przed nim klęczącego mężczyznę. Jak się jednak okazuje, ten starszy człowiek właśnie przechodzi załamanie wiary, bo zaczyna bluźnić, krzycząc: Bóg nie żyje!!! Hellelluyah!!!

W XIX wieku w Europie nie istniało jeszcze zbyt wiele prądów i myśli filozoficznych, które były w stanie próbować godnie zastąpić moralność chrześcijańską, na której to opierała się właściwie cała europejska filozofia, obyczajowość i kultura, a także w pewnym stopniu również nauka. Dlatego Nietzsche pesymistycznie mówił, że „śmierć Boga” prowadzi do odrzucenia wiary w obiektywne i uniwersalne wartości moralne. Taka postawa prowadziła go do nihilizmu, który chciał przezwyciężyć poprzez odwołanie się do najbardziej uniwersalnych wartości moralnych, pierwotnych nawet w stosunku do chrześcijaństwa. Sprzeciw współczesnej mu społeczności wobec zanegowania istnienia Boga próbował tłumaczyć lękiem przed samotnością i absurdem istnienia, o którym więcej mówili nieco później egzystencjaliści, a zwłaszcza francuski filozof Jean-Paul Sartre, żyjący i tworzący w XX wieku.

Wracając do tekstu, Peter bez wątpienia doskonale zna koncepcję Nietzschego i jawnie się do niej odwołuje. Czyni to jednak ponad 100 lat po Nietzschem, należy więc zwrócić uwagę dodatkowo na kontekst, w jakim to robi, by dodatkowo odnieść się do współczesnej mu rzeczywistości. W naszym świecie ludzie odchodzą od wiary w Boga-Stwórcę często np. dlatego, że nie potrafią zrozumieć, jak Bóg może przyzwalać na rzeczy, które w tym świecie są na porządku dziennym. Jak napisał do mnie Peter, wyjaśniając istotę tekstu: „gdzie jest Bóg, skoro pozwala swoim dzieciom (w sensie: ludziom) na takie czyny?”.

Ekshumacja zwłok przeprowadzana po masakrze muzułmanów w Srebrenicy w 1995 r. W ludobójstwie zginęło ponad 8 tysięcy bośniackich muzułmanów (źródło: Wikimedia Commons)

Jeśli chodzi o tekst, nie wiemy, z jakiego dokładnie powodu klęczący facet zaczyna krzyczeć Bóg nie żyje, możemy jednak być pewni, że kieruje nim kryzys wiary, być może spowodowany właśnie  panoszącym się złem. Wykrzyczane przez niego Bóg nie żyje uzupełnione jest genialnym wykrzyknieniem Helleluyah, będącym tworem słownym powstałym ze sprytnego zlepienia „halleluyah” (alleluja) ze słowem „hell” (piekło). Słowo „alleluja” oznacza dosłownie „wychwalajcie Jahwe”, czyli „wychwalajcie Boga”. Jak widać, w tekście nie zdecydowałem się jednak na przetłumaczenie tego tworu słownego. Należałoby go przetłumaczyć może jako „chwała piekłu”, albo „radujcie się, piekła” (a może „piekłolluja”?). Ważniejsze od samego tłumaczenia, z których żadne nie wydaje mi się tak zgrabne, jak anglojęzyczny oryginał, jest oczywiście jego znaczenie. Moim zdaniem należy to zrozumieć tak: skoro Boga nie ma, to piekło musi się cieszyć, bo to przecież oznacza, że diabli mogą robić, co im się żywnie podoba – skoro Bóg nie żyje, to siły zła mogą się teraz panoszyć bez żadnych ograniczeń. Helleluyah!!!

I już w chwilę potem dowiadujemy się, jakie są tego konsekwencje: odór spalonych ciał, zmasakrowane ciało dziewicy bez twarzy. To tylko niewielka próbka tego, co się dzieje w świecie, w którym Bóg nie żyje. Można też interpretować to trochę inaczej, jak to czyni Marcin Kuca w serwisie groove.pl: wszystko to, co dzieje się wokół nas, te wszystkie okropieństwa, dowodzą, że Boga po prostu nie ma. To dlatego krzyż w świątyni jest tutaj określony nie jako symbol męczeństwa wymagający szacunku, ale pogardliwie jako skrzyżowane ze sobą drewniane patyki („sticks” można też przetłumaczyć jako „kije”, „pałki” czy „laski”). Pogardliwie, bo przecież autor wędrując po całym globie, nie widział żadnych cudów, tylko ludzkość tak ogłupioną tymi mitami, co należy zrozumieć, że odrzuca nie tylko religię chrześcijańską, ale i islam (bo faceci gapiący się w niebo, śpiewający wersety i żrący piach pustyni to oczywiście muzułmanie, którzy modląc się do Allacha, biją czołem o grunt, w klasycznych krajach islamskich często piaszczysty, a zmasakrowane ciało dziewicy bez twarzy to według wyjaśnień Petera „nawiązanie do twardych zasad szariatu w islamie, który często jest wykorzystywany przez tamtejszych wiernych do okazywania nienawiści i okrucieństwa”). Dlatego na koniec autor tekstu szyderczo i retorycznie zarazem pyta: czemu nikt nie widzi moich skrzydeł?! (jak wyjaśnił mi Peter, jest to aluzja do „boskości” człowieka). Tym samym autor tekstu, odcinając się od religii, które uznaje za kłamliwe, dobrowolnie skazuje się na banicję i łatkę bluźniercy.  

Piotr „Peter” Wiwczarek w trakcie koncertu Vadera na Mystic Festival 2022 (zdjęcie autora)